Γαβριήλ Μανωλάτος - Πτώχευση κράτους - Συνέπειες και περιπτώσεις κρατών

Γαβριήλ ΜανωλάτοςΚαθηγητής Οικονομικών και Ανάπτυξης

Πτώχευση ενός κράτους είναι η αδυναμία εκπλήρωσης των δανειακών υποχρεώσεών του, η μη εξόφληση των χρεών του και η παύση πληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του. Η πτώχευση μπορεί να συμβεί ανεξάρτητα αν έχει γίνει κάποια επίσημη ανακοίνωση ή όχι από την κυβέρνηση.

Η πτώχευση ενός κράτους εκδηλώνεται με τρεις, κυρίως τρόπους:

1. Να ζητήσει, το υπό πτώχευση κράτος, μετάθεση της αποπληρωμής     των      ληξιπρόθεσμων δανειακών υποχρεώσεών του.
2. Να εκδώσει ομόλογα αντικαθιστώντας τα ήδη εκδοθέντα ομόλογα       που λήγουν αντί να τα εξοφλήσει με χρήματα.
3. Να ζητήσει επαναδιαπραγμάτευση του χρέους του το οποίο μπορεί      να        μειωθεί έως και 75%.

Η τρίτη περίπτωση είναι και η πλέον επώδυνη για τους πιστωτές του οι οποίοι είναι ή ξένοι ή ντόπιοι επενδυτές (οργανισμοί, φορείς, τράπεζες, φυσικά πρόσωπα, αλλά και άλλα κράτη).

Η κύρια αιτία πτώχευσης ενός κράτους είναι τα πολυετή συσσωρευμένα υπερβολικά ελλείμματα των κυβερνητικών προϋπολογισμών τα οποία δημιουργούν μεγάλο εθνικό χρέος που αδυνατεί να εξυπηρετήσει η κυβέρνηση, σε συνδυασμό με δυσοίωνες οικονομικές προοπτικές.

Η πτώχευση ενός κράτους πλήττει όχι μόνο τους πιστωτές του αλλά και το ίδιο το κράτος και την οικονομία του και βεβαίως και τους πολίτες.

Πιο συγκεκριμένα:  

• Οι πιστωτές χάνουν ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων τους αλλά και τα κέρδη που θα πραγματοποιούσαν αν είχαν τοποθετήσει τα χρήματά τους σε άλλες επενδύσεις.
• Το κράτος περιορίζει βέβαια τις δανειακές υποχρεώσεις του, γεγονός που βελτιώνει τον προϋπολογισμό του, επιβαρύνεται όμως λόγω της απώλειας της εμπιστοσύνης και της φερεγγυότητας του και δε θα μπορεί πλέον να δανείζεται για μακρύ χρονικό διάστημα. Υπάρχει επίσης περίπτωση, οι πιστωτές να διεκδικήσουν μέρος του εθνικού πλούτου ή την εκμετάλλευση των εθνικών πόρων και της εθνικής παραγωγής.
• Η οικονομία υφίσταται καταστροφικές συνέπειες. Η εσωτερική ζήτηση μειώνεται, οι επενδύσεις αποσύρονται, πολλές τράπεζες καταρρέουν, η παραγωγή συρρικνώνεται, το εθνικό νόμισμα υποτιμάται ή χάνει γρήγορα την αξία του, ο πληθωρισμός καλπάζει, η ανεργία αυξάνεται, το χρηματιστήριο και οι αγορές βυθίζονται και επέρχεται νομισματική κρίση.
• Οι πολίτες υφίστανται τη μερική ή και την ολική δέσμευση των καταθέσεών τους, τη μείωση της αποταμίευσής τους, τον περιορισμό των εισοδημάτων τους,  την απώλεια της εργασίας τους, την επιβάρυνσή τους με πρόσθετους άμεσους και έμμεσους φόρους, και τη στέρηση των περισσοτέρων κοινωνικών παροχών.                                    

Ιστορικά, υπάρχουν περιπτώσεις πτώχευσης 64 κρατών. Μεταξύ αυτών είναι της Αυστρίας το 1811, της Δανίας το 1813, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1876,  της Ρωσίας το 1918, της Γερμανίας το 1923 και το 1948, της Ρωσίας το 1998, της Αργεντινής το 2002, της Ισλανδίας το 2007 κ.α. Η Ελλάδα, πτώχευσε τέσσαρες φορές στο παρελθόν και δύο φορές το 2012.

Σε επόμενο άρθρο μας, οι πτωχεύσεις της Ελλάδας και το έγινε το 2012.