Άρθρο για τους Αγίους Φανέντες

Αναδημοσιεύουμε από την Εφημερίδα "Τα Νέα" ένα άρθρο για τους Αγίους Φανέντες και την υποδοχή των Λειψάνων τους. Επίσης δημοσιεύουμε σύντομο βιογραφικό του αρθρογράφου και ένα αρχικό σχόλιο από το roupaki.

[ ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ ] Βίοι αγίων και εκμετάλλευση

Του Βασίλη Κρεμμυδά

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: 26 Ιουνίου 2009

«Το αντιτορπιλικό με τα ιερά λείψανα». «Πρώτη φορά ταυτοποίηση λειψάνων...». Για Αγίους θα μιλήσω σήμερα· ακούγεται παράξενο· έχουμε όμως να μάθουμε πράματα και θάματα, αφού πρώτα διευκρινίσω ότι τις δύο πρώτες φράσεις του σημερινού σημειώματος τις «έκλεψα» από εφημερίδες του τόπου καταγωγής των νέων Αγίων. Οι νέοι Άγιοι λοιπόν, ονομάζονται «Άγιοι Φανέντες»(!) από το ρήμα φαίνομαι, σε αρχαίο γραμματικό τύπο, όπως ταιριάζει σε Αγίους.

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Οι Άγιοι αυτοί, που ήταν τρεις, ο Γρηγόριος, ο Θεόδωρος και ο Λέων, ήταν, λέει, στρατιωτικοί που έζησαν τον 4ο μ.Χ. αιώνα κάπου στο ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Όταν επί αυτοκράτορα Κωνστάντιου (337-361) εκδόθηκε διάταγμα που υποχρέωνε τους υπηκόους να ασπασθούν τον Αρκανισμό, οι τρεις αρνήθηκαν, εγκατέλειψαν το στρατόπεδό τους και το επάγγελμά τους και έφτασαν σε ελληνικό νησί. Τότε, λέει, η βιογραφία τους, ο Γρηγόριος ήταν ηλικιωμένος, ο Θεόδωρος ήταν περίπου τριάντα ετών και ο Λέων «έλαμπε στη νιότη του»! Στο ελληνικό νησί πήγαν για να ασκητέψουν- και να κρυφτούν. Βρήκαν έναν λόφο που σήμερα λέγεται «των Αγίων Φανέντων». Εκεί λοιπόν, έζησαν ως ερημίτες μέχρι που πέθαναν.

Τότε, λέει, οι τρεις ήταν εντελώς άγνωστοι. Στην περιοχή όμως ζούσε ένας πλούσιος άνθρωπος, ο οποίος έπασχε από μια μορφή λέπρας· ξόδεψε μεγάλο μέρος της περιουσίας του στους γιατρούς χωρίς να θεραπευτεί· ώσπου ένα βράδυ, στον ύπνο του, εμφανίστηκαν τρεις άνδρες με τη μορφή αγγέλων και του είπαν πως θα γίνει καλά μόνον εάν βρει τα σώματά τους, τα οποία παρέμεναν άταφα. Πουρνό πουρνό, ο πλούσιος Μιχαήλ άρχισε την αναζήτησή τους· για καλή του τύχη, αμέσως μόλις άρχισε, καταφθάνει τρέχοντας ένας βοσκός και του διηγήθηκε πως ακολουθώντας ένα γουρούνι που είχε ξεκόψει από το κοπάδι, μπήκε σε ένα πυκνό δάσος και εκεί είδε τρία άταφα σώματα «που ευωδίαζαν»!

Αμέσως, ο Μιχαήλ, δρόμο παίρνει, δρόμο αφήνει, καταφθάνει και βρίσκει τα τρία ολόσωμα ιερά λείψανα. Παρακάλεσε τότε με δάκρυα στα μάτια για τη θεραπεία του και, ώ του θαύματος, μεμιάς η λέπρα εξαφανίζεται. Από ευγνωμοσύνη, λέει, προς τους τρεις Αγίους, Γρηγόριο, Θεόδωρο και Λέοντα, τους οποίους τότε ονόμασαν φανέντες, επειδή φανερώθηκαν (!) ίδρυσε στην τοποθεσία αυτή ένα μοναστήρι προς τιμήν τους. Έκτοτε, με επίκεντρο αυτό το μοναστήρι, γιορτάζουμε τους «Αγίους Φανέντες» την Κυριακή των Αγίων Πάντων.

Δεν τελειώνει εδώ η ιστορία. Κατά την παράδοση, επί Φραγκοκρατίας τα λείψανα των Αγίων αυτών εξαφανίστηκαν. Πιστευόταν ότι τα έκλεψαν οι Φράγκοι και ότι το πλοίο με το οποίο τα μετέφεραν βούλιαξε. Προσέξτε τώρα να δείτε τι θαύματα κάνει η επιστήμη, όπως μας λέει η βιογραφία των Αγίων· «η μακροχρόνια μελέτη της ιστοριογραφίας και των βενετσάνικων αρχείων.

... Η επιστημονική έρευνα έδειξε ότι μέρος από τα λείψανα των τριών Αγίων έφθασαν στη Βενετία μεταξύ 9ου και 14ου αιώνα και πως βρίσκονται στον φημισμένο ναό του Προφήτη Ζαχαρία, μέσα σε μαρμάρινη λάρνακα».

Και έτσι διατυπώθηκε αρμοδίως το αίτημα του τοπικού Μητροπολίτη για την επιστροφή τους. Χρειάστηκαν πέντε χρόνια στον καρδινάλιο της Βενετίας για να εγκρίνει την επιστροφή μερικών μόνον από τα ιερά οστά - σκέφτηκε φαίνεται, μόνον το ελληνικό νησί θα βγάζει λεφτά από τους «Αγίους Φανέντες»;- οπότε ξεκινάει ένα αντιτορπιλικό του ελληνικού ναυτικού και φτάνει στη Βενετία για να παραλάβει τα ιερά λείψανα. Ας μου επιτραπεί εδώ μια παρένθεση: υπενθυμίζω απλώς ότι το ταξίδι του αντιτορπιλικού το πληρώσαμε συ κι εγώ.

Εν τω μεταξύ στην πατρίδα, στον τόπο όπου ασκήτεψαν και πέθαναν οι «Άγιοι Φανέντες» οργανώθηκε μεγάλη τελετή: «Ιερά Μητρόπολη...

Ο Μητροπολίτης..., ο Νομάρχης... και ο Δήμαρχος... Σας προσκαλούν εις την επίσημον Τελετήν Υποδοχής των Ιερών Λειψάνων των Αγίων Φανέντων η οποία θα λάβη χώρα εις την πόλιν... το Σάββατο 2 Μαΐου 2009 και περί ώραν 6ην απογευματινήν. Μετά το πέρας της λιτανευτικής πομπής θα ψαλή Πανηγυρικός Εσπερινός και την πρωΐαν της Κυριακής 3 Μαΐου 2009 θα τελεσθή πολυαρχιερατική Θεία Λειτουργία εις τον Ι. Ναόν...».

Φτάνει λοιπόν το αντιτορπιλικό με τα ολίγα ιερά οστά και εκεί άγημα του στρατού αποδίδει τιμές και ακολουθούν όσα λέει η παραπάνω πρόσκληση· και βέβαια κατά την τελετή υποδοχής- αντιγράφω από τοπική εφημερίδα- «δυναμική και πολυπρόσωπη η παρουσία της Νέας Δημοκρατίας. Ήταν εκεί ο υφυπουργός..., ο βουλευτής..., ο βουλευτής..., ο βουλευτής..., ο πρόεδρος της ΝΟΔΕ... Από το ΠΑΣΟΚ... ούτε..., ούτε..., ούτε...».

Υπάρχουν και πολλά άλλα· λυπάμαι που δεν χωράνε στο σημερινό σημείωμα. Τώρα, όσους μου κάνουν την τιμή να διαβάζουν κείμενά μου, τους παρακαλώ: α) να θαυμάσουν τα ελληνικά της πρόσκλησης- και την ορθογραφία· β) να παραδεχθούν ότι είναι ένα ωραίο παραμύθι· γ) να ομολογήσουν ότι το αφηγήθηκα καλά. Εάν προβληματίστηκαν με το ίδιο το γεγονός, έχω δύο προτάσεις να τους κάνω: ή να πάνε να προσκυνήσουν, όπως εκείνος ο πλούσιος Μιχαήλ, παρακαλώντας για ό,τι θέλουν ή να σηκώσουν τις παλάμες στο ύψος του προσώπου και να ανοίξουν τα δάχτυλα. Το τελευταίο έκανα εγώ.

Ο Βασίλης Κρεμμυδάς είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=10&ct=13&artID=4523571

Σύντομο βιογραφικό του αρθρογράφου από την ιστοσελίδα "perizitito":

Ο Βασίλης Κρεμμυδάς γεννήθηκε το 1935 στη Μεσσήνη Μεσσηνίας· εκεί τελείωσε το γυμνάσιο. Το 1959 έλαβε πτυχίο Ιστορίας και αρχαιολογίας από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Από το 1964 έως το 1967 έκανε μεταπτυχιακές σπουδές οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Lyon και στην τότε Ecole Pratique des Hautes Etudes, στο Παρίσι. Ανακηρύχθηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης το 1972 με τη διατριβή "Το εμπόριο της Πελοποννήσου στο 18ο αιώνα". Το 1981 εκλέχτηκε υφηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών με το βιβλίο "Συγκυρία και εμπόριο στην προεπαναστατική Πελοπόννησο, 1793-1821". Το 1965-1967 διατέλεσε λέκτωρ των νέων ελληνικών στο πανεπιστήμιο της Lyon. Επί 17 χρόνια εργάστηκε στην ιδιωτική εκπαίδευση (Λύκειο Ζηρίδη και Σχολή Μωραΐτη) και το 1979-1982 δίδαξε ως ειδικός επιστήμων στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Το 1982 εκλέχτηκε ταχτικός καθηγητής στο ίδιο Πανεπιστήμιο και το 1987 καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει προσκληθεί (professeur invite) δύο φορές σε πανεπιστήμια του Παρισιού. Είναι ομότιμος καθηγητής του πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος της Επιτροπής Τέχνης και Πολιτισμού της Βουλής και διευθυντής της αυτοτελούς δημόσιας υπηρεσίας "Αρχεία Πρωθυπουργού, Υπουργών, Υφυπουργών και της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης". Τα ιδιαίτερα επιστημονικά ενδιαφέροντά του είναι προσανατολισμένα στις οικονομικές και κοινωνικές πραγματικότητες του τέλους της Τουρκοκρατίας και του ελληνικού 19ου αιώνα και σε ζητήματα της Επανάστασης του 1821 και των πρώτων δεκαετιών του βίου του ελληνικού κράτους.

http://www.perizitito.gr/authors.php?authorid=8956

roupaki: Ένα πολύ αρχικό σχόλιο θα θέλαμε να μοιραστούμε με τους αναγνώστες μας. Η άποψη του αρθρογράφου βαραίνει παραπάνω λόγω της ιδιότητας του ως πανεπιστημιακού δασκάλου. Από την άλλη δεν καταλάβαμε τί ακριβώς κατακρίνει: την ιστορικότητα των Αγίων Φανέντων, την έρευνα και την ταυτοποίηση, την υποδοχή των Λειψάνων τους ή όλα αυτά μαζί; ταυτόχρονα, θα θέλαμε να επαναλάβουμε όπως και παλαιότερα ότι έχει μεγάλη σημασία να υπάρξει ολοκληρωμένη ενημέρωση από τους πρωταγωνιστές της έρευνας σχετικά με τα σημεία τα οποία έχουν αποτελέσει αντικείμενο σχολιασμού και κριτικής τόσο στο roupaki όσο και πρόσφατα δια της γραφίδας του καθηγητή κ. Κρεμμυδά.