A. Σαν να λέμε «αρχίζω» ή «αρχινάω»

A
Ἁγιοι Φανέντες: μονὴ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων (ἐκ τοῦ τροπαρίου τῶν Ἀποστόλων εἰς ὅ λέγονται ἀπόστολοι φανέντες κλ.) ἐν Σάμῃ, νοτίως τῆς πόλεως, ἐπὶ λόφου ὅπου το πάλαι ἡ ἀκρόπολις Κύατις¹.

Ἀλεξάνδρεια: Λιμήν τις ἐκ τῶν πρὸς τὴν Πελοπόννησον παρὰ τῇ Σάμῃ κειμένων. Κατὰ τὸν μεσαίωνα ἐλέγετο Valle d’ Alessandria, σήμερον ὅμως σπανίως λέγεται.

Ἀντίσαμος: ὅρμος καὶ μικρὸν ἀκρωτήριον άντίκρυ τῆς πόλεως Σάμης. Ἐκ τῶν λιμένων τῆς νήσου, εἶς μόνος ἀπαντᾷ πὰρ’ἀρχαίοις² ὁ Πάνορμος ἀπέχων τῆς Ἰθἀκης σταδίους δύο καὶ δέκα˙ἐκεῖ ἦν καὶ ἱερὸν Ἀπόλλωνος καθ’ἃ λέγει τὸ σωζόμενον δίστιχον ἐπίγραμμα Ἀντιπατρου τοῦ Θεσσαλονικέως,

Φοῖβε Κεφαλλήνων λιμενοσκόπε θῖνα Πανόρμου

Ναίων τρηχείης ἀντίπεραν Ἰθάκης.

ἀγνοοῦμεν ὅμως τίνα ἐκ τῶν πολλῶν πρὸς Ἰθάκην λιμένων ἐνόει συγγραφεύς. Τὸ ὅτι δ’ελατρεύετο ἐν Σάμῃ ὁ Ἀπόλλων, τοῦτο εἶνε ἀναντίρρητον, δηλοῦται δὲ καὶ ἐκ πολλῶν νομισμάτων, ἐφ’ὦν ὑπάρχει δαφνηφόρος κεφαλὴ τοῦ Ἀπόλλωνος (Φοίβου).

Δ
Διγαλέττο: μικρόν χωρίον παρά τὸ Πυργί. Διὰ τὸ φιλοτάραχον καὶ ἀνυπότακτον τῶν κατοίκων, ἐπὶ Ἑνετῶν ἐκαλεῖτο Diavoletto, ὅθεν ἐκ παραφθορᾶς γίνεται ἡ λέξις.

Δρογγαράτη: θέσις ἔχουσα πολλὰς πηγὰς ἐν Σάμῃ καὶ σπήλαια σταλακτικτῶν (ὑδρο γγαράτη).

Ε
Ἐλάτου βουνό: οὕτως ὀνομάζει ὁ λαὸς ἐνίοτε τὸν Αἶνον, συνηθέστερον δὲ Μεγάλο βουνό ἢ ἁπλῶς κατ’ἐξοχὴν Βουνό³. Παρά τισιν εὕρητται Ἔλατο, Μαῦρα βουνά καὶ Μαυροβούνι⁴, αἱ τελευταῖαι ὅμως ὀνομασίαι οὐδέποτε σχεδὸν λέγονται. Τὸ ὄρος τοῦτο ὅπερ ο Στράβων ἀποκαλεῖ μέγιστον⁵, ὑψοῦται ὑπὲρ τὴν θάλασσαν 1620 ὡς ἔγγιστα μέτρα, ἡ δὲ περἰμετρος τῆς ἀκροτάτης αυτοῦ κορυφῆς εἶνε ὡσεὶ 60 ποδῶν. Ὁ ἄγγλος Goodisson λέγει ὅτι ὁ Ὄλυμπος μόνον εἶνε ὐψηλότερος αὐτοῦ⁶. Ἐλάτου βουνό λέγεται ὡς ἐκ τῶν ἐπ’αὐτοῦ ἐλάτων, ὦν μέγα μέρος ἐκάη πρὸ τινῶν ἐτῶν, σώζονται δὲ ἔτι εἰς μεγάλην ἔκτασιν ἀπηνθρακωμένα τὰ γιγάντια στελέχη κινοῦντα τὸν οἷκτον. Ὁ κωνοειδὴς καρπός τῆς ἐλάτης ἐχαράσσετό ποτε καὶ ἐπὶ τινων νομισμάτων τῶν Πρώνων, ἐφ’ὦν ὁ ῥηθεὶς κῶνος⁷. Παρ’ἀρχαίοις τὸ .ὄρος ἐλέγετο Αἶνος ὅθεν καὶ Αἰνήσιος ὁ Ζεύς, οὖ ἱερὸν ἧν ἐπὶ τῆς ἀκροτάτης κορυφῆς⁸ καὶ οὗτινος λείψανἀ εἰσὶ λίθοι τινὲς μεγάλοι καὶ πολλὰ ἐκεῖ ἡμίκαυστα ὀστᾶ τῶν θυσιαζομένων ζώων. Ἡ ἀπό τῆς κορυφῆς τοῦ ὄρους ἄποψις εἶνε μαγικώτατον θέαμα, τὸ Ἰόνιον πέλαγος καὶ ὁ Κορινθιακός κόλπος, αἱ νῆσοι ἀπό Ζακύνθου μέχρι Κερκύρας, πόλεις τινὲς τῆς Στερεᾶς καὶ τῆς Πελοποννήσου εἰσὶν ὑπὸ τὰ ὄμματα τοῦ θεατοῦ, τινὲς μάλιστα διατείνονται ὅτι ἐν ἅκρᾳ εὐδίᾳ ἐπιφαίνεται καὶ ἡ Αἴτνα τῆς Σικελίας (ἴδ. Ἐθνικὴν Ἐπεθεωρ. Παρισίων τόμ. Δ΄. τεὺχ. 48).

Ἑλληνικά: ἐν Σάμη. Λατομεῖον ὡραίων λίθων ἐξ’ ἦς θέσεως ἐξήχθησαν καὶ οἱ λίθοι τῶν ἀρχαίων τῆς Σάμης τειχῶν⁹ ὧν ἐρείπια πλεῖστα ἐκεῖ σώζονται καὶ μάλιστα κυκλωπείων τειχῶν.

¹: Τ. Livius B. 38. – Ζερβοῦ Ἀρχ. Λείψ. Κεφαλλ. σελ. 48.
²: Ἀρτεμίδωρος Β. Ε. Atnhol: Jacobs vol. ii 99.
³: Οὕτω καὶ ἀλλαχοῦ, ἐν Ληξουρίῳ λ.χ. Βουνό κατ΄ἐξοχὴν καλεῖται τὸ ὑπὲρ τὰ Δαμουλιανάτα ὄρος, ὡς καὶ Βράχος κατ’ ἐξοχὴν ὁ παρὰ τα Κουρουκλᾶτα, ὅπου μονύδριον τοῦ ἁγίου Σπυρίδωνος.
⁴: Mannert β. 1 σελ. 90. Ἴσως δὲν εῖνε καὶ .ἄσχετον τὸ Μαῦρα βουνά κλ. πρὸς τὸ Μέλαινα τῶν ἀρχαίων, ὡς ἐλαλεὶτο κατὰ τινὰς ἡ νῆσος.
⁵: Στρ. β. 10 σ. 356.
⁶: Crusius Turcograecia τ. 3 κ. 12 σελ. 438.
⁷: Ποστόλακα ἔνθα ἀνωτέρω, 97.
⁸: Σχολ. Ἀπολλ. Ροδ. 2. 297. Στραβ. 1. 10. 456. Ἡσιόδου Fragm. 24 κλ.
⁹: Ζερβός. ἕνθ’ἀνωτέρω. σελ. 50.

makiss αντέγραφεν